Η ιστορία του Reason ξεκινάει κάπου το 2000. Οι Σουηδοί
propellerheads ανακοινώνουν το μεγαλεπίβολο σχέδιο τους για την δημιουργία ενός fully functional virtual studio με άπειρα μηχανήματα και εφφέ, τόσα όσα ο υπολογιστής σας μπορεί να αντέξει. Η πρώτη μου σκέψη ήταν: «Ε, τους βλάκες, θα πέσουν έξω και θα φαλιρίσουν». 1 χρόνο μετά παίρνω στα χέρια μου την demo έκδοση του Reason 1.0 και καταπίνω την γλώσσα μου - αμάσητη.
7 χρόνια μετά κάθε νέο update του Reason, είναι ακόμα ένα βήμα προς την τελειοποίηση της λέξης «τελειότητα». Ομολογουμένως το Reason έχει κάνει θαύματα στην μουσική παραγωγή, τόσο την δική μου, όσο και πολλών άλλων. Η τελευταία έκδοση 4.0 (άν και έχει μερικά προβλήματα), γενικά θα έλεγα οτι δεν αποτελεί εξαίρεση σε όλα τα πιο πάνω.
Ας δούμε όμως τα highlights της version 4.0 ένα προς ένα:
- Thor Polysonic Synthesizer: Το Thor είναι το νέο ΤΕΡΑΣ των αναλογικών συνθεσάιζερ που διαθέτει το πρόγραμμα. Μετά το «απλό» αλλά θαυματουργό Subtractor, αλλά και το graintable based Malstrom που κατά το παρελθόν μας συνόδευσε στους πειραματισμούς μας στο sound sculpturing το Thor έρχεται για να συγχρονίσει το Reason 4.0 με τα καινούρια δεδομένα της μουσικής, συμπληρώνοντας επιτέλους τον μουσικό μας καμβά με ένα ΔΥΝΑΤΟ και πολυχριστικό synthesizer.
Το Thor είναι εν μέρη modular. Που θα πεί οτι είναι fixed σε ότι αφορά το θέμα των επιλογών των δρομήσεων που μπορείτε να κάνετε, αλλά μπορείτε και επιλέγετε το είδος και τον αριθμό (μέχρι τρεις) των ηχοπαραγωγών γεννητριών, το είδος των και τον αριθμό των φίλτρων (και αυτά μέχρι 3) αλλά και πολλά άλλα. Επίσεις υπάρχει fixed μια μονάδα shaping που μπορεί να κάνει θαύματα στο distortion των oscillators, ενώ προσφέρονται ώς τελικά εφφέ chorus & delay. Μια φοβερή δυνατότητα είναι τα mappings που μπορείτε να κάνετε σε controllers από και προς το Thor. Πραγματικά μπορούν να κάνουν θαύματα, ενώ το αυτόνομο sequencer του Thor σε συνεργασία με τα CV inputs / outputs του synth και ενός Matrix Pattern Sequencer μπορούν να δώσουν άλλο χαρακτήρα και διάσταση στην μουσική σας.
Ο Ήχος του Thor είναι κάτι που θα λατρέψετε. Βαθύς, στιβαρός και με εντυπωσιακό όγκο. Ειδικά εάν γουστάρετε drum & bass, ή electro house καταστάσεις όπου το “χοντρούλικο” μπασάκι είναι must.
Οι ηχοπαραγωγές μονάδες με τις οποίες μπορείτε να συνθέσετε τον ήχο σας, είναι: Analog (Καθαροί βαριοί αναλογικοί ήχοι βασικών waveforms), Wavetable (μονάδα που ο ήχος της θυμίζει το αγαπημένο PPG), Γεννήτριες PM, FM & Noise ενώ υπάρχει και μία γεννήτρια multi oscillator που στην ουσία συνδυάζει πολλαπλές αναλογικές κυματομορφές για να δημιουργήσει εκείνο τον πολυπόθητο παχύ αναλογικό ήχο που κάθε tranceας έχει στην καρδιά :) ! Βάλτε σε όλα τα προηγούμενα μια σειρά από εξίσου καταπληκτικά φίλτρα όπως: Low Pass Analog (Simulation από το κλασσικό παντενταρισμένο φίλτρο του Robert Moog), State Variable (LP, HP, BP, Notch, Peak) Φίλτρο, Combo filter (με τον γνωστό flangey ήχο), ακόμα και Formant Filter (που θα το λατρέψετε αν θέλετε να κάνετε τον κακό ράπερα από το LA). Το αποτέλεσμα του Thor είναι απλά καταπληκτικό.
- RPG-8 Monophonic Arpeggiator: Αυτό που έλειπε αισθητά, από την πρώτη έκδοση στο Reason, ήταν ένα arpeggiator, προκειμένου κάποιος να μην ασχολείται με την λογική γραφή των αρπισμάτων σε ένα κομμάτι, αλλα να μπορεί να τα έχει του χεριού του κατευθείαν παίζοντας ακόρντα από το keyboard ή γράφοντας απλά ακόρντα στο key editor. Το RPG-8 έρχεται για να συμπληρώσει αυτό το μεγάλο χάσμα που υπήρχε. Το RPG-8 δουλεύει ως ένα κανονικό arpeggiator. Έχει όμως και μερικά features που το κάνουν μοναδικό.
Έτσι, για παράδειγμα θα βρείτε λειτουργία, step remove που αφαιρεί συγκεκριμένες νότες από το άρπισμα σας. Καταπληκτικό feature όταν θέλετε να βάλετε δύο διαφορετικά arpegiators να δουλεύουν ανεξάρτητα με δύο όργανα, που παίζουν σχετικά ακόρντα. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα MIDI key follow που στην ουσία οι νότες κάθε αρπίσματος εκτελούνται με την σειρά που πατήθηκαν τα αντίστοιχα πλήκτρα στο κλαβιέ. Πολύ βολικό από συνθετικής άποψης.
Μπορείτε επίσης αν θέλετε να βάλετε το arpeggiator σε free-run mode, χωρίς να υπακούει στο master tempo και τους σχετικούς του χρόνους. Πέρα από τα κλασσικά modes up, down, up + down, random συναντάμε και variations με high – low note και evolving arpeggios.
Άλλες λειτουργίες περιλαμβάνουν MIDI fixed velocity, Transposing, και -κλασσικά – 1-4 οκτάβες έκταση του arpeggiο.
- Groove Mixer: Ακόμα ένα καταπληκτικό feature. Ένα επαγγελματικό groove mixer “unit” που σας επιτρέπει να δημιουργείτε ένα πιο εξανθρωπισμένο feeling στο μετρονομικό σύνδρομο του quantization. Το groove είναι non-destructive και δεν απεικονίζεται στον key editor για να σας μπερδέψει. Με την χρίση fader μπορείτε να επιλέξετε πόσο θέλετε τα devices σας να «υπακούουν» στο επιθυμητό groove preset. Σίγουρα ένα μεγάλο κεφάλαιο των μοντέρνων sequencers που υλοποιήθηκε με έναν αρκετά καλό τρόπο!
- Αλλαγμένο Arrangement Window: Και εδώ είναι οι ενστάσεις μου. Ας ξεκινήσουμε αναφέροντας τα καλά, και μετά θα αναλύσουμε την ισχύ του ρητού που λέει «Μηδέν καλό, αμιγές κακού».
- Σημαντική είναι η χρίση vector based αυτοματισμών αντί για τις συμβατικές συνεχώς εναλλασσόμενες τιμές στις παλαιότερες version. Όντας vectors οι αυτοματισμοί είναι πιο ομαλοί και παράγουν ένα πιο γλυκό και αξιόπιστο αποτέλεσμα.
- Track Lanes. Πλέον κάθε ομάδα note on / off events αλλά και κάθε παράμετρος ξεχωριστά απεικονίζεται ευκρινώς χώρια από τις υπόλοιπες. Οι νότες σχεδιάζονται ως μικρογραφίες των απεικονίσεων τους στον key editor, ενώ και οι αυτοματισμοί εμφανίζονται ως μικρογραφίες των πραγματικών τιμών.
- Προσετέθει ένα νέο εργαλείο Razor με το οποίο μπορείτε να κάνετε split στα parts του κομματιού σας. Σημειώστε εδώ ότι σε αντίθεση με τον προηγούμενο arranger, στον νέο ΤΙΠΟΤΑ δεν μπορεί να βρίσκεται εκτός των parts.
The Downside!
Το νέο Reason το λατρεύω! Αυτό είναι σίγουρο! Μου έχει λύσει τα χέρια! Υπάρχει όμως και μια παγίδα σε όλη την καλή εντύπωση που μου έχει κάνει το πρόγραμμα.
Οι propellerheads μπορεί να πιστεύουν ότι το νέο sequencer είναι «βελτιωμένο», εν τούτοις στην ουσία, είναι η μεγάλη πληγή, και –ελπίζω πως τελικά όχι- η Αχείλιως πτέρνα του προγράμματος. Βλέπετε, ενώ έλυσε κάποια από τα λιγότερο σημαντικά προβλήματα του παλιού, δημιούργησε άλλα μεγαλύτερα. Χα! Σιγά μην ήταν όλα ρόδινα! Ας τα δούμε λοιπόν ένα, ένα με την σειρά:
- "Organized" (?) Workflow: Στο μυαλό των propellerheads υπήρχε ή άποψη για την δημιουργία ενός πιο οργανωμένου συστήματος εργασίας και διαχείρισης του arrangement και των πληροφοριών του. Στο παλιό sequencer μπορούσες να βάλεις οποιοδήποτε track από οποιοδήποτε device σε οποιοδήποτε μέρος του arrangement window. Μπορούσες να γράψεις τα events σου, μέσα ή έξω από parts, και γενικά υπήρχε ένα συναίσθημα ανοχής της εφαρμογής, από τον χρήστη και τις βουλήσεις του.
Δυστυχώς ολ’ αυτά στο όνομα της «καλύτερης οργάνωσης» πήραν πόδι! Έτσι στο νέο arrangement window όλα τα events ταξινομούνται σε lanes. Τα lanes είναι στο στυλ των κλασσικών tracks μόνο που αφορούν επιμέρους events του device στο οποίο ανοίκουν. Κάθε device γκρουπάρει τα δικά του lanes, μέσα στα οποία πλέον τα διάφορα events γκρουπάρονται και αυτά σε parts... υποχρεωτικά πλέον!
Όλο αυτό δεν μοιάζει να είναι άσχημο, μέχρι την στιγμή που θα αποφασίσετε να γράψετε ζωντανά! Όταν θα το τολμήσετε, τότε με έκπληξη θα διαπιστώσετε ότι σε μια λούπα 4ων μέτρων φερειπείν δεν μπορείτε να κάνετε overdub. Για να το πω αλλιώς –γιατί φαντάζομαι ότι δεν το πιστεύετε-, αν θέλετε να γράφετε sound on sound στο ίδιο track ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΤΕ! Πρέπει να γράψετε ένα πέρασμα, να δημιουργήσετε άλλο lane και να ξαναεπαναλάβετε την διαδικασία! Το ίδιο επίσεις overwriting θα συμβεί έτσι κα συνεχίσετε μια εγγραφή από το σημείο που σας στράβωσε στο προηγούμενο take. Πρέπει να κάνετε άλλο lane και συνεχίσετε από εκεί! Και μόνο αυτό είναι αρκετό για να χάσει αρκετούς πόντους η ιδέα του innovation στον arranger.
Ένα άλλο πρόβλημα που έχει να κάνει με την λογική της υλοποίησης των lanes είναι ότι ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΤΕ να έχετε alternative takes σε ότι αφορά τους αυτοματισμούς. Για να το πω αλλιώς ο arranger επιτρέπει ΜΟΝΟ ένα track για κάθε αυτοματισμό ενός device!
- Interface Inconsistency: Προγραμματιστικός όρος- περιγράφει την μη αποτελεσματική λειτουργικότητα και εργονομία του interface με τον χρήστη. Δυστυχώς ο arranger διέπεται και από αυτήν την «αρχή». Έτσι, ενώ θα δείτε την δυνατότητα του part splitting ως εικονίδιο στην μπάρα εργαλείων, η ανάποδη λειτουργία επιτελείται με διαφορετικό σκεπτικό και βρίσκετε σε τελείως άσχετο μέρος με το splitting (Razor) tool (στο context menu).
Κάτι που θα ‘πρεπε να υπάρχει αλλά δεν πρόκειται να το δείτε είναι το solo button για τα επιμέρους lanes ενός device. Έτσι αν για λόγους αυτονομίας γράφετε ξεχωριστά ανά ήχο, τα drums σε ένα ReDrum θα πρέπει να κάνετε mute 9 lanes για να ακούσετε εκείνο που σας ενδιαφέρει! Πολύ μεγάλο μείων από την στιγμή που εξετάζουμε το κεφάλαιο «εργονομία»
Και σαν να μην έφταναν ολ’ αυτά λείπει ΤΕΛΕΙΟΣ το παλιό καλό Line Tool με το οποίο κανείς μπορούσε να διαμορφώσει έναν αυτοματισμό σχεδιάζοντας εύκολα μια γραμμική αλληλουχία των επιμέρους τιμών. Και θα μου πείτε: «Μα καλά, αφού έτσι και αλλιώς οι αυτοματισμοί άλλαξαν σε vector based, τι το θες το line tool?». Ναιιι ασφαλώς οι αυτοματισμοί άλλαξαν. Έλα όμως που δεν άλλαξε το velocity!!!
Έτσι αν θέλω να σχεδιάσω μια γραμμή στις τιμές του velocity πρέπει κυριολεκτικά να δοκιμάσω την τύχη μου με το παλιό pencil. Πράγμα που θα πει ότι στο συγκεκριμένο θέμα μιλάμε ουσιαστικά για downgrade στην έκδοση 1.0.
Και να πεις ότι δεν έχουν δει το Cubase!!!
- Μεγάλο / Μέγιστο Πρόβλημα Χώρου: Ωραία τα lanes (αν εξαιρέσουμε τα πιό πάνω προβλήματα), αλλά το concept κάθε νέου take / automation σε διαφορετικό lane δημιουργεί ένα απίστευτο χάος στο main window, από αναρίθμητα lane tracks που καταλήγουν να μην χωράνε όλα μαζί στο ίδιο παράθυρο ακόμα και στην δική μου οθόνη (22’’ , 1650 x 1050). Σχεδόν ποτέ δεν θα καταφέρετε να δείτε όλα τα lanes, απ’ όλα devices (όταν είναι unfolded) χωρίς κάθετο scrolling.
Η δε λύση του fold / unfold ανά ομάδα device tracks είναι η αποκορύφωση της... κτηνωδίας, δεδομένου ότι folded, τα events είναι λιγότερο ευανάγνωστα από το παλιό sequencer και δεν γκρουπαρονται σε ένα part (οπότε κυνηγάτε ψείρες με το ποντίκι αν θέλετε να κάνετε move / cut / copy / paste) . Από την άλλη unfolded τα tracks γίνονται τόσα πολλά, και το workspace τόσο αχανές, που είναι πάλι δύσκολο να δείτε αμέσως τι κάνει τι και πού πάει.
Το χειρότερο απ’ όλα (που διορθώθηκε σε ένα εσπευσμένο update) είναι ότι οι αυτοματισμοί ΔΕΝ έγραφαν ούτε καν το control που επηρέαζαν.
Ίσως να ακούγομαι λίγο υπερβολικός! Δεν θα πω ακόμα ότι το νέο sequencer είναι κακή ιδέα (περιμένοντας ασφαλώς να δω βελτιώσεις). Θα πω όμως ότι είναι μισή ιδέα. Μοιάζει λες και κάποιος έφτιαξε μισό πίνακα σε λαδομπογιά, ενώ τον υπόλοιπο τον σχεδίασε στο στυλ «ενώστε τις τελίτσες». Και το χειρότερο απ’ όλα βέβαια είναι ο χρήστης δεν έχει μολύβι!!! Τελικά νομίζω ότι όλο αυτό το κακό συνέβη λόγω time to market παραγόντων και όχι λόγο κακού programming.
Ανακεφαλαιώνοντας, θεωρώ το Reason, γενικά μια αρκετά καλή αγορά. Μπορεί ο arranger να δημιουργεί προβλήματα σε κάποιον που έχει μάθει αλλιώς από τις προηγούμενες version ή από άλλα επαγγελματικά προγράμματα, αλλά από την άλλη σαν σύνολο το πρόγραμμα είναι πολύ δυνατό όπως και οι προκάτοχοι του! Η αίσθηση και μόνο ότι έχεις στην διάθεση σου αμέτρητα instruments για να κάνεις την δουλειά σου ακούγεται σαν τραγούδι.... αγγέλων για όλους εμάς που κατά το παρελθόν την παλεύαμε (στα 90s), με ένα S330 με 2 x 7.2 sec memory bank στα 30 KHz (που κόστιζε μεταχειρισμένο όσο το πρόγραμμα αυτό καινούριο) …
Αν από την άλλη μεριά, το κριτήριο σας για ένα πρόγραμμα, είναι ένα σωστά οργανωμένο sequencer / arranger με εργονομικό σχεδιασμό και δοκιμασμένες υλοποιήσεις και πρακτικές, σε ότι αφορά την λειτουργικότητα του, χωρίς να σας ενδιαφέρει το gimmick του προγράμματος, προτείνω να περιμένετε (σαν και εμένα) τις εξελίξεις.
“Σου βάζω τβια” (για το sequencer) όπως έλεγε κάποιος (δέκα για όλα τ’ αλλα)
